”แอนโทไซยานิน” คืออะไร
“แอนโทไซยานิน” (Anthocyanins) คือสารกลุ่มของเม็ดสีที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติในพืช
เม็ดสีเหล่านี้ทำให้พืชมีสีสันสดใสนั่นเอง โดยสารแอนโทไซยานินที่ว่านี้
จะเป็นรงควัตถุหรือสารสี (pigment) ที่ให้สีแดง สีม่วงและสีน้ำเงิน
ซึ่งมีมากกว่า 600 ชนิดของสีที่ได้แสดงการเปลี่ยนสี
ทั้งนี้ทั้งนั้นจะขึ้นอยู่กับค่า pH ของพืชและพืชเหล่านี้ก็จะสามารถแสดงสีออกมา
เช่นสีแดง สีฟ้า หรือสีม่วง
สารสกัดแอนโทไซยานินนั้นมีประโยชน์ทางด้านสุขภาพมากมาย
โดยสารแอนโธไซยานินมีสมบัติเป็นโภชนะเภสัช (nutraceutical)
เป็นสารต้านอนุมูลอิสระ (antioxidant) ช่วยชะลอความเสื่อมของเซลล์
สามารถยับยั้งการเกิดออกซิเดชั่นของลิโปโปรตีน และการตกตะกอนของเกร็ดเลือด
ทำให้แอนโทไซยานิน มีหน้าที่ในการป้องกันการเกิดโรคเรื้อรังต่างๆ
เช่นโรคที่เกียวกับหลอดเลือดหัวใจ เบาหวาน ช่วยลดการเติบโตของเซลล์มะเร็ง
และชะลอการก่อตัวของเนื้องอก ทั้งยังช่วยยับยังจุลินทรีย์ที่ก่อให้เกิดโรคในทางเดินอาหาร
ในสมัยก่อนสารสกัดจากแอนโธไซยานินก็ได้ถูกนำมาใช้เพื่อรักษาปัญหาสุขภาพ
มากมายรวมทั้งปัญหาทางเดินปัสสาวะนิ่วในไต โรคตับ ความดันโลหิตสูง โรคบิด
ปัญหาโรคหวัดไข้หวัดใหญ่และโรคอุจจาระร่วงด้วย
สารแอนโทไซยานิน จะพบมากในพืชและผักที่มีสี แดง ม่วง ฟ้า
ยกตัวอย่างเช่น
ในผักผลไม้ที่มีสีม่วงก็จะเป็นพวก
กะหล่ำปลีสีม่วง มันเทศ ข้าวโพดสีม่วง องุ่น บลูเบอรี่ ลูกหม่อน บิลเบอรี่
แล้วถ้าสีแดง ในผัก ก็จะมี มะเขือเทศ เรดิชสีแดง
ผลไม้ สตอเบอรี่ ทับทิม ราสเบอรี่ แครนเบอรี่ เชอรี่ เกรฟฟรุ็ท
และยังพบมากในดอกไม้ที่มีสีม่วงอย่าง อัญชัน กระเจี๊ยบแดง เป็นต้น
แอนโทไซยานิน (anthocyanins)
จัดอยู่ในกลุ่มสารประกอบฟีนอล (phenolic compounds)
กลุ่มพอลิฟีนอล (polyphenol) สีของแอนโทไซยานิน
ดังนั้น
ถ้าอยู่ในสภาพที่เป็นกรดมีค่า pH ต่ำกว่า 3 (เป็นกรดสูง) จะทำให้แอนโทไซยานินมีสีแดง
ในสภาพที่ค่อนข้างเป็นกลาง หรือมีค่า pH ประมาณ 7-8 แอนโทไซยานินจะมีสีม่วง
และเมื่อสภาพเป็นเบสหรือมีค่า pH มากกว่า 11 (เป็นเบสสูง) แอนโทไซยานินก็จะเปลี่ยนเป็นสีน้ำเงิน
แอนโทไซยานิน มีจุดเด่นช่วยในเรื่อง "การบำรุงสายตา" ดังต่อไปนี้
1. ช่วยเพิ่มการไหลเวียนเลือดไปยังหลอดเลือดที่ดวงตา โดยเฉพาะในผู้ที่มีอาการตาบอดกลางคืน (night blindness)
สายตาสั้น และดวงตาอ่อนล้าจากการใช้งานมากเกินไป
2. ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของเอ็นไซม์หลายชนิดที่อยู่ภายในจอประสาทตา (retina) ทำให้มองเห็นภาพชัดเจนขึ้น
3. ช่วยเพิ่มการมองเห็นในที่มืด ช่วยลดระยะเวลาในการปรับแสงจากสว่างไปสู่ที่มืดหรือในที่มีแสงสลัวได้ดีขึ้น
4. ช่วยลดความเสี่ยงของการตาบอด ช่วยลดปัญหาสำหรับผู้ที่ต้องเผชิญแสงแดดจ้ามากๆ ซึ่งสามารถทำลายจอประสาทตาจนทำให้ตาบอดได้
5. ช่วยปกป้องจอประสาทตา (retina) ซึ่งมีเส้นเลือดฝอยหล่อเลี้ยงอยู่จำนวนมาก โดยเพิ่มการขยายตัวของผนังหลอดเลือด
ทำให้ผนังหลอดเลือดแข็งแรง มีความยืดหยุ่นดีขึ้น
ประโยชน์ต่อสุขภาพของแอนโทไซยานิน
แอนโทไซยานินมีประโยชน์ต่อสุขภาพหลายประการจัดเป็น functional food เพราะสารนี้มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ (antioxidant) ช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิด โรคหลอดเลือดหัวใจอุดตัน และโรคมะเร็ง (Lazze et al., 2004)
1. ป้องกันการเกิดโรคมะเร็ง
เพราะสารแอนโทไซยานินมีสานต้านอนุมูลอิสระสูง จึงสามารถกำจัดสารที่เป็นตัวก่อมะเร็งได้อย่างดีเยี่ยม และช่วยยับยั้งการเติบโตของเซลล์มะเร็งได้อีกด้วย โดยเฉพาะมะเร็งเต้านม มะเร็งปอด มะเร็งต่อมลูกหมาก และมะเร็งกระเพาะอาหาร เป็นต้น
2. ลดระดับน้ำตาลในเลือดและควบคุมน้ำตาลให้อยู่ในระดับที่ปกติ
ซึ่งแอนโทไซยานินก็จะพบได้มากในผลมัลเบอร์รี่ จึงเป็นผลให้ชามัลเบอร์รี่มีสรรพคุณในการลดน้ำตาลในเลือดได้ดีนั่นเอง และยังช่วยชะลอการย่อยน้ำตาลที่อยู่ในลำไส้เล็ก จึงไม่ทำให้น้ำตาลในเลือดพุ่งสูงอย่างรวดเร็ว ในผู้ป่วยเบาหวานจึงนิยมให้ทานอาหารที่มีสารแอนโทไซยานินนั่นเอง
3. แอนโทไซยานินช่วยลดปริมาณไขมันในเลือด
และสามารถกระตุ้นระบบเผาผลาญพลังงานในร่างกายให้ทำงานได้ดีขึ้น รวมทั้งสามารถขจัดไขมันส่วนเกินออกจากร่างกายได้อย่างมีประสิทธิภาพ จึงเหมาะกับผู้ที่ต้องการลดความอ้วน และสามารถลดความเสี่ยงโรคหัวใจได้เป็นอย่างดี
